Hemşirelikte Vücut Sıcaklığı Değerlendirme
Vital Bulgular Nedir?
Hemşirelik mesleğinde önem arz eden ve her alanda değerlendirilmesi ve takibi gereken yaşam bulgularıdır.
- Ateş
- Nabız
- Solunum
- Kan Basıncı (tansiyon)
Vital Bulguları Değerlendirmek Neden Çok Önemlidir?
Olağan dışı durumları tespit etmek, hastanın önceliğini belirlemek, hastanın durumunun ciddiyetini anlayabilmek ve acil bakım planını hazırlamak adına çok önemlidir.
Vital Bulguları Değerlendirirken Bilmemiz Gerekenler Nelerdir?
Normal değer aralığını, hastanın tıbbi öyküsünü ve kullandığı ilaçları, ölçüm aracının doğruluğunu, doğru ölçüm yöntemini ve değişen çevre koşullarını bilmemiz ve dikkat etmemiz gerekir.
Ateş (ısı,sıcaklık):
Vücut sıcaklığını hipotalamus kontrol eder.
Vücut sıcaklığı yükseldiğinde; vazodilatasyon ve terleme görülür.
Vücut sıcaklığı düştüğünde; vazokontriksiyon, piloereksiyon, terlemenin azalması gibi bulgular gözlemlenir.
Vücut sıcaklığını etkileyen faktörler:
- Saat ve çevre koşulları
- Stres
- Yaş
- Hormonlar
- Giyim miktarı ve fiziksel aktivite
Normal Vücut Sıcaklığı Değerleri:
Oral Yol >>>> 36,5 – 37,5C >>>> 3-5 dk
Aksiller Yol >>>> 36-37C >>>> 5-10 dk
Rektal Yol >>>> 37-38C >>>> 2-4 dk
Timpanik >>>> 36.5-37.5C >>>> 1-2 sn
Vücut ısısının normal değer aralığından yüksek olmasına ateş(hipertermi) denir.
Aralıklı ateş (intermittent): Kısa süren ateşli olma halidir. Çoğunlukla sıtma hastalığında görülür.
Dalgalı ateş (remittent): 24 saat boyunca dalgalanmalar görülür ve 1 dereceden fazla dalgalanmalar görülür. Çoğunlukla tüberküloz ve sepsis durumlarında görülür.
Sürekli ateş (constant): Sürekli ateş durumu vardır. 1 dereceden az dalgalanmalar görülür. Tifo’da görülebilir.
Tekrarlayan ateş (rekürrent): Sıcaklık en az 24 saat normal sıcaklıktadır. Tekrar yükselme ihtimali vardır. Üriner enfeksiyon vb. durumlarda görülebilir.
Vücut ısısının normal değer aralığından düşük olmasına hipotermi denir.
Krizis: Ateşin aniden normal vücut sıcaklığına düşmesidir. Pnömoni tablosunda görülen bir olaydır.
Liziz: Ateşin derece derece normal seviyeye ulaşmasıdır. Genellikle tifolu hastalarda 2.haftadan sonra bu olay yaşanır ve ateş yavaş yavaş düşmeye başlar.
Hafif hipotermi: 32-35C, üşüme, titreme, kas gücü kaybı, solukluk ve soğukluk görülür.
Orta hipotermi: 26-32C, titreme durur ve zihinsel-fiziksel aktivite yavaşlar, nabız yavaşlar, uyku hali gelir.
Şiddetli hipotermi: 26 derecenin altına düşer ve koma durumuna girer. Genellikle ölümle sonuçlanır.
Vücut Sıcaklığı Ölçümünde Kullanılan Cihazlar:
- Civalı cam termometre, elektronik termometre, ısıya dayanaklı bantlar, temassız kızılötesi, timpanik membran ateş ölçer.
Vücut sıcaklığı ölçme yolları:
- Oral, aksiller, timpanic, rektal, dermal.
Oral Yolla Vücut Sıcaklığının Ölçülmesi:
Termometre dil altında sağ ya da solda 3-5 dk bekletilir.
- Hastaya ait kişisel termometre kullanılmalıdır.
- Ölçümden yarım saat önce sıcak ya da soğuk tüketilmemelidir.
- Termometrenin civalı haznesi dil altına konulmalıdır.
- Dudaklar kapalı pozisyonda olmalı fakat dişler sıkılmamalıdır.
Kimler uygun değildir?
- Bilinci yerinde olmayan hastalar, yaşlılar, yenidoğan ve çocuklar, psikiyatri hastaları, dispnesi olan hastalar, istemsiz kasılan hastalar, daimi oksijen alan hastalar.
Rektal Yolla Vücut Sıcaklığı Ölçülmesi:
Rektal yol tercih edileceği zaman yetişkinlerde lateral ya da prone pozisyon verilir ve doğru ölçüm için 2-4 dk beklenir.
Kimlerde tercih edilir?
- Aşırı zayıf hastalar (bebek ve çocuklarda)
- Ağız enfeksiyonlarında, ağız ameliyatlarından sonra
- ÜSYE durumlarında
Rektal yol ile ölçüm esnasında dikkat edilmesi gereken durumlar:
Termometrenin civa hazneli balonu yağlanmalıdır.
- Yetişkinlerde 3,8 cm
- Çocuklarda 2,5 cm
- Bebeklerde 1,5 cm yağlandıktan sonra anüsten içeriye yavaşça sokulmalıdır.
Rektal Yol ile Ateş Ölçümü Yapılamadığı Durumlar:
- Rektal kanama, rektum ameliyatları, doğum, lohusalık devresinde, çocuklarda devamlı olarak, diyare durumlarında.
Timpanik Yolla Vücut Sıcaklığının Ölçülmesi:
1-2 saniye içinde ölçüm yapılır. 3 yaş altı çocuklarda çok güvenilir bir yöntem değildir.
Aksiller Yolla Vücut Sıcaklığının Ölçülmesi:
En sık kullanılan bir yöntemdir. Her hastanın kendine ait bir ölçüm cihazı olmalıdır. Enfeksiyon bulaşma olasılığı çok düşüktür.
- Koltuk altı terli olmamalıdır.
- Koltuk altında enfeksiyon veya yara olmamalıdır.
- Hasta dinlenmiş durumda olmalıdır.
- Normal değer aralığı 36-37C aralığındadır. Kalma süresi 3-4 dakikayı bulmaktadır.
